Epoki literackie

AntykŚredniowieczeRenesansBarokOświecenieRmantyzmPozytywizmModernizmMiędzywojnieLiteratura po 1939 r.Tabela

W tabeli nie ma lektur, ale znajdziesz je tu: spis lektur.

Pokolenia kreują świat po swojemu – tak powstają nowe filozofie, kierunki, epoki. Przykłady.
Adam Mickiewicz – romantyzm	Adam Asnyk – pozytywizm	Sławomir Mrożek – XX w.	Kombi – XXI w.
Młodości! tobie nektar żywota Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę: Serca niebieskie poi wesele, Kiedy je razem nić powiąże złota. Razem, młodzi przyjaciele!… Oda do młodości	Każda epoka ma swe własne cele I zapomina o wczorajszych snach… Do młodych	Tu już nie ma w ogóle żadnej tradycji ani żadnego systemu, są tylko fragmenty, proch! Tango	Każde pokolenie ma własny czas Każde pokolenie chce zmienić świat Każde pokolenie odejdzie w cień A nasze – nie. Pokolenie

Omawiając na lekcjach daną epokę, zapamiętujemy nazwę, ramy czasowe, prądy umysłowe, teorię literatury, przedstawicieli i ich dzieła. Opanowanie podstawowych zjawisk historyczno- i teoretycznoliterackich pomaga analizować i interpretować dzieła powstałe w konkretnej przestrzeni rozwoju cywilizacji. Warto przeczytać cały artykuł o epoce – linki w pierwszej kolumnie.

Popularność epok literackich na maturze pisemnej możesz sprawdzić w Poradniku

Nazwa epoki	Ramy czasowe	Prądy umysłowe	Teoria literatury Słownik	Przedstawiciele Wikipedia
Antyk twórcy zabytki To nie jest polska epoka literacka!	XIX wiek p.n.e. do V wieku n.e.	Antyk mityczny (mitologia) i filozofia antyczna (umiłowanie myślenia – geneza nauki) Antyk chrześcijański (Biblia)	anakreontyk dytyramb elegia epigramat epopeja hymn komedia pean pieśń poetyka porównanie porównanie homeryckie przypowieść psalm psałterz tragedia tren	Ajschylos Sofokles Eurypides Anakreont Arystofanes Homer Teokryt Safona Kallimach Tyrtajos Horacy Owidiusz Wergiliusz Terencjusz
Średniowiecze architektura	Europa: 476 – 1492 Polska: X – XV wiek	scholastyka augustynizm franciszkanizm tomizm teocentryzm	apostrofa archaizm kazanie kronika legenda misterium moralitet roczniki wiersz średniowieczny gotyk styl romański	św. Franciszek z Asyżu św. Augustyn św. Tomas z Akwinu Gall Anonim Wincenty Kadłubek Jan Długosz Dante Alighieri François Villon
Renesans twórcy architektura	Włochy: IV – XVI wiek Polska: XV – XVII wiek	humanizm reformacja antropocentryzm	dialog fraszka inwersja peryfraza pytanie retoryczne przerzutnia rym rym męski rym żeński sonet sielanka tren wiersz biały	Mikołaj Rej Jan Kochanowski Łukasz Górnicki Mikołaj Sęp Szarzyński Piotr Skarga Giovanni Boccaccio Miguel de Cervantes Francesco Petrarka William Szekspir
Barok architektura malarstwo	Europa: koniec XVI w. – I poł. XVIII w. Polska: XVII w. – połowa XVIII w.	kontrreformacja sarmatyzm mistycyzm marinizm konceptyzm	alegoria aluzja barbaryzm epitet hiperbola oksymoron oktawa pamiętnik wiersz stychiczny	Jan Andrzej Morsztyn Daniel Naborowski Wacław Potocki Jan Chryzostom Pasek Zbigniew Morsztyn Szymon Zimorowic Pierre Corneille Molier
Oświecenie architektura twórcy	Europa: koniec XVII – lata 70. XVIII w. Polska: 1764 – 1822	empiryzm racjonalizm sensualizm klasycyzm sentymentalizm rokoko	artykuł bajka felieton ironia komizm parodia poemat heroikomiczny powiastka filozoficzna powieść publicystyka satyra	Stanisław Konarski Stanisław Leszczyński Ignacy Krasicki Adam Naruszewicz Julian Ursyn Niemcewicz Franciszek Karpiński Franciszek Zabłocki Stanisław Staszic Hugo Kołłątaj Franciszek Salezy Jezierski Denis Diderot Jean-Jacques Rousseau Wolter
Romantyzm twórcy malarstwo	Europa:koniec XVII w. – 1848 r. Polska: 1822 – 1863	subiektywizm indywidualizm idealizm mistycyzm gnostycyzm ludowość (folklor) mesjanizm intuicjonizm irracjonalizm byronizm prometeizm orientalizm historyzm gotycyzm symbolizm	akt arcydzieło literackie artyzm ballada didaskalia dramat dramat romantyczny dygresja inwokacja liryka motto poemat poemat dygresyjny powieść poetycka	Adam Mickiewicz Juliusz Słowacki Zygmunt Krasiński Cyprian Kamil Norwid Aleksander Fredro Józef Ignacy Kraszewski Wincenty Pol Władysław Syrokomla George Gordon Byron Walter Scott Charles Dickens Johan Volfgang Goethe Fryderyk Schiller Henryk Heine Wiktor Hugo Aleksander Dumas Honoriusz Balzac Aleksander Puszkin Nikołaj Gogol
Pozytywizm twórcy malarstwo	Polska: 1863 – 1890	scjentyzm ewolucjonizm utylitaryzm realizm naturalizm praca u podstaw praca organiczna	akcja apel biografia cytat epika epizod fabuła narrator nowela opis opowiadanie powieść historyczna powieść psychologiczna powieść realistyczna świat przedstawiony	Bolesław Prus Eliza Orzeszkowa Henryk Sienkiewicz Maria Konopnicka Adam Asnyk Gustaw Flaubert Emil Zola Fiodor Dostojewski Lew Tołstoj
Młoda Polska twórcy malarstwo	Polska:  1891 – 1918	nitzcheanizm bergsonizm dekadentyzm impresjonizm ekspresjonizm modernizm neoromantyzm symbolizm parnasizm secesja	ekspresja ekspresjonizm impresjonizm kubizm metafora modernizm nastrój prąd literacki pseudonim symbol symbolizm	Kazimierz Przerwa-Tetmajer Jan KasprowiczStanisław WyspiańskiGabriela ZapolskaWładysław Stanisław ReymontStanisław PrzybyszewskiCharles Baudelaire Joseph Conrad Antoni Czechow Artur Rimbaud George Bernard Shaw
Międzywojnie twórcy galeria sztuki	Polska: 1918 – 1939	awangarda krakowska ekspresjonizm futuryzm katastrofizm kubizm kwadryga skamander surrealizm dadaizm żagary	antypowieść awangarda elipsa grupa poetycka kompozycja dzieła kontrast monolog wewnętrzny streszczenie styl stylizacja	Julian Tuwim Kazimierz Wierzyński Jan Lechoń Jarosław Iwaszkiewicz Julian Przyboś Konstanty Ildefons Gałczyński Mieczysław Jastrun Jerzy Andrzejewski Maria Dąbrowska Witold Gombrowicz Leon Kruczkowski Zofia Nałkowska Bruno Schulz Stefan Żeromski Bertolt Brecht James Joyce Franz Kafka Tomasz Mann
Współczesność twórcy galeria sztuki	1939 – 1944 literatura wojny i okupacji, debiut pokolenia Kolumbów rocznik 20 1945 – 1948 literatura powojenna 1949 – 1955 socrealizm 1956 debiut pokolenia Współczesności 1968 debiut pokolenia Nowej fali literatura emigracyjna lata 80-te literatura stanu wojennego, drugi obieg lata 90-tei dalej – literatura wolnej Polski	egzystencjalizm katastrofizm socrealizm turpizm neoklasycyzm lingwinizm	esej indeks farsa groteska karykatura klasycy onomatopeja pamflet pastisz personifikacja powieść produkcyjna powtórzenie recenzja synonim wiersz sylabotoniczny wiersz toniczny wiersz wolny wulgaryzm	Tadeusz Różewicz Czesław Miłosz Miron Białoszewski Zbigniew Herbert Wisława Szymborska Tadeusz Borowski Gustaw Herling-Grudziński Krzysztof Kamil Baczyński Stanisław Grochowiak Sławomir Mrożek Edward Stachura Rafał Wojaczek Albert Camus

Epoki literackie

AntykŚredniowieczeRenesansBarokOświecenieRmantyzmPozytywizmModernizmMiędzywojnieLiteratura po 1939 r.Tabela